Kali xyanua là gì? Chất kali xyanua, còn được gọi là kali cianua, là một hợp chất hóa học có công thức KCN. Nó tồn tại dưới dạng một chất rắn ở nhiệt độ phòng và là một chất độc mạnh. Chất kali xyanua thường được sử dụng trong ngành công nghiệp, chẳng hạn như sản xuất sợi tổng hợp, chất tẩy rửa và sản xuất một số loại thuốc diệt cỏ. Nó cũng có thể được sử dụng trong một số ứng dụng khác như là chất chống oxi hóa và phụ gia trong quá trình mạ điện. Hãy cùng hoccungthukhoa.vn tìm hiểu nhé!
Xyanua là gì?
Xyanua là tên gọi của muối gốc (C≡N) hay còn được viết là CN – được coi là nhóm cyano trong danh pháp quốc tế và hợp chất của nó được gọi là Cyanite. Nhóm xyanua bao gồm một nguyên tử cacbon liên kết ba với một nguyên tử nitơ.
Bạn đang xem: Kali Xyanua Là Gì? Tìm Hiểu Chất Độc Bí Ẩn
Đây là một chất hóa học thường được phối hợp với các chất khác để tạo thành các hợp chất khác. Nó có thể tồn tại dưới dạng chất lỏng, khí không màu hoặc dạng tinh thể. Hầu hết các xyanua đều có độc tính cao.
Cyanide được xem là một chất độc mạnh và phản ứng nhanh. HCN, NaCN, KCN,… được hình thành từ cyanide và có mặt trong môi trường do các hoạt động công nghiệp.
Xyanua được tìm thấy ở đâu?
Xyanua thường được tìm thấy trong các hợp chất khác (các chất được tạo thành từ hai hoặc nhiều hợp chất). Xyanua cũng có mặt trong khói thuốc lá và khí thải từ xe hơi. Ngoài ra, xyanua có thể được sản xuất bởi vi khuẩn và nấm và có thể được tìm thấy trong một số loại thực phẩm và thực vật. Một số vi khuẩn, nấm và tảo có khả năng giải phóng xyanua. Một số loại thực vật mà chúng ta ăn cũng chứa một lượng nhỏ xyanua, bao gồm hạnh nhân, đậu nành, rau bina (rau chân vịt), củ sắn sống hoặc măng. Măng tươi chứa một lượng xyanua rất cao (khoảng 230mg trong một kg măng củ). Đối với măng có chứa nhiều xyanua, dưới tác động của các enzym tiêu hóa, xyanua sẽ biến thành axit xyanhydric (HCN), gây độc và có thể dẫn đến tử vong. Do đó, cần phải rửa và luộc kỹ măng tươi trước khi ăn để đảm bảo an toàn.
Một số chất có thể chuyển hóa hóa học thành xyanua có trong một số loại hạt như hạt anh đào đen (Prunus serotina) và hạt táo (Malus domestica).
Trong cơ thể người, xyanua kết hợp với một chất hóa học (hydroxocobalamin) để tạo thành vitamin B12 (cyanocobalamin). Hầu hết xyanua trong nước và đất đến từ quy trình công nghiệp. Các nguồn thải xyanua chính vào nước là khai thác mỏ, công nghiệp hóa chất hữu cơ và công nghiệp thép. Xyanua là chất gây ô nhiễm chính trong ngành thép. Xyanua cũng có thể được tìm thấy trong các bãi chôn lấp và có thể gây ô nhiễm nguồn nước ngầm.
Tính chất vật lý và hóa học của hợp chất xyanua
Tính chất vật lý dễ nhận biết của các hợp chất xyanua là có mùi giống như hành tây. Hợp chất xyanua có thể tồn tại dưới nhiều dạng: dạng rắn, lỏng hoặc khí, xuất hiện ở khắp mọi nơi trong thực phẩm, cây trồng, thậm chí trong thuốc lá hoặc khói từ nhựa cháy. Khí hydro xyanua không màu nhưng có vị đắng giống quả hạnh nhân.
Xyanua là muối của axit xyanhydric. Phần lớn muối xyanua không tan trong nước. Muối xyanua tan trong nước sẽ bị thủy phân thành môi trường kiềm. Xyanua là muối của một axit rất yếu (yếu hơn cả axit cacbonic H2CO3) nên dễ bị các axit mạnh hơn đẩy ra khỏi các dung dịch chứa muối xyanua. Ví dụ, phản ứng trao đổi của hợp chất muối xyanua với axit mạnh: 2NaCN + H2SO4 → Na2SO4 + 2HCN
- Axit xyanhydric và các hợp chất xyanua bị oxy hóa bởi oxi trong không khí và chuyển thành xyanat.
- Xyanua cũng có thể phản ứng với kim loại và các hợp chất hữu cơ khác (như các hợp chất cacbon).
Ở dung dịch loãng 1/5000 trong 5 tháng, HCN sẽ bị phân hủy hoàn toàn:
- HCN + 2H2O → HCOONH4
- 2HCN + 2H2S + O2 → 2HCNS + 2H2O
Muối xyanua kim loại kiềm bị khí CO2 trong không khí phân hủy và tạo thành HCN.
- 2NaCN + CO2 + H2O → 2HCN + Na2CO3
Vì vậy, muối kim loại cyanide cần được bảo quản trong các thùng kín, ở nơi mát mẻ.
Cách sản xuất xyanua
Quy trình chính để sản xuất xyanua là quy trình Andrussow, trong đó hydro xyanua dạng khí được sản xuất từ hỗn hợp khí CH4 và NH3 với tỷ lệ 1:1 và có oxy và chất xúc tác bạch kim.
- 2CH4 + 2NH3 + 3O2 → 2HCN + 6H2O
Xem thêm : Mua Cồn Kế Ở Đâu TPHCM & Cách Sử Dụng Thiết Bị Đo Cồn?
Natri xyanua được sản xuất bằng cách cho hydro xyanua tác dụng với NaOH:
- HCN + NaOH → NaCN + H2O
- 2CN- + O2 → 2CNO-
Ứng dụng của xyanua
Xyanua có nhiều ứng dụng hữu ích khi được sử dụng đúng cách. Ví dụ, xyanua được sử dụng trong sản xuất giấy, dệt may, nhựa và thuốc trừ sâu. Xyanua cũng được sử dụng để chiết xuất vàng, làm cứng sắt và thép, mạ điện và cô đặc quặng bạc. Ngoài ra, hydro xyanua được sử dụng làm chất khử trùng hoặc tác nhân trong vũ khí hóa học. Nó thường xuất hiện dưới dạng khí không màu có thể có mùi hạnh nhân nhẹ.
HCN – một chất lỏng dễ bay hơi, được sử dụng để điều chế acrylonitril, được sử dụng trong sản xuất sợi acrylic, cao su tổng hợp và chất dẻo.
Kali xyanua là gì?
Trong các dạng xyanua, natri xyanua và kali xyanua là hai loại xyanua đơn giản và phổ biến nhất.
Công thức hóa học
Kali xyanua là một hợp chất hóa học không màu của kali với công thức hóa học KCN.
Cấu trúc phân tử: K – C = N
Tính chất vật lý
Kali xyanua là gì? Kali xyanua có mùi giống như mùi hạnh nhân, hình dạng bên ngoài giống đường và có khả năng hòa tan nhiều trong nước.
Tính chất hóa học
KCN dễ dàng phản ứng với axit và tạo thành axit xyanic, là một chất độc dễ bay hơi. KCN từng được sử dụng trong công nghiệp tinh chế vàng do khả năng tạo phức chất với vàng.
Sản xuất KCN
Kali cyanide được sản xuất thông qua chuỗi phản ứng như sau:
- N2 + CH4 → HCN + NH3 → NH4CN NH4CN + KOH → KCN + NH3 + H2O
Ứng dụng của KCN
Ứng dụng Kali xyanua là gì? KCN là một trong những chất độc mạnh nhất trên thế giới: chỉ cần 500 gram chất độc này, có thể giết chết 2.500 người trong thời gian rất ngắn.
Tuy nhiên, KCN vẫn có những ứng dụng tích cực trong thực tế. KCN là một trong số rất ít chất có khả năng tạo phức với vàng (Au) và hòa tan nó trong nước, do đó nó được sử dụng trong ngành kim hoàn để mạ và đánh bóng bằng phương pháp hóa học.
Kali xyanua có các chỉ số an toàn rõ ràng. Tuy nhiên, nếu tiếp xúc với KCN mà không có bảo hộ (có thể thẩm qua da), có thể gây ngộ độc và tỷ lệ tử vong cao. Ví dụ, nhiều hợp chất kali được sử dụng trong các chất tẩy rửa gia dụng có thể chứa một lượng KCN. Tuy nhiên, loại chất độc này không phải ai cũng biết ở Việt Nam và thường được sử dụng làm thành phần chính trong các chất tẩy rửa trên thị trường.
Mức độ nguy hiểm của xyanua
Kali xyanua là một chất rất nguy hiểm và tôi đã từng trực tiếp làm việc với nó trong ngành công nghiệp hóa chất. Trong một dự án, chúng tôi sử dụng kali xyanua để làm chất tẩy rửa trong quá trình sản xuất. Tuy nhiên, việc làm việc với chất này đòi hỏi rất nhiều biện pháp bảo vệ cá nhân và tuân thủ quy trình an toàn. Chúng tôi luôn đeo đồ bảo hộ đầy đủ, như áo mở rộng, kính bảo hộ và găng tay chống hóa chất. Mọi người trong nhóm đều biết về tính nguy hiểm của kali xyanua và chúng tôi luôn tuân thủ các quy tắc an toàn nghiêm ngặt.
Tính độc nguy hiểm của hợp chất xyanua
Kali xyanua có độc không? Các hợp chất xyanua nói chung và kali xyanua nói riêng là những chất có độc tính cao và có thể gây tử vong ở liều lượng thấp. Tiếp xúc với một lượng lớn xyanua có thể gây hại cho não và tim. Xyanua ở liều thấp có thể gây khó thở, đau tim, buồn nôn, thay đổi máu, đau đầu và sưng tấy. Chỉ cần ăn hoặc uống khoảng 200mg xyanua, lượng này có thể giết chết một người trưởng thành trong khoảng thời gian rất ngắn (từ 20 giây đến 2 phút).
Xem thêm : Phễu Chiết Thủy Tinh Là Gì? Hiệu Quả & Lưu Ý Khi Dùng Đúng Cách
Nếu chỉ tiếp xúc với xyanua, người tiếp xúc có thể rơi vào trạng thái hôn mê sau khoảng một giờ và có thể chết trong khoảng ba giờ nếu không có điều trị thích hợp. Xyanua được phân loại là chất rất độc hại (T+) theo Chỉ thị 67/548/EEC của Liên minh châu Âu (EU). Giới hạn tiếp xúc tối đa (PEL) theo OSHA là 5mg/m³. Theo Quyết định số 3733/2002/QĐ-BYT ngày 10 tháng 10 năm 2002 của Bộ Y tế Việt Nam, giới hạn cho phép trong môi trường sản xuất là 3mg/m³.
Kali xyanua là một chất độc rất mạnh, chỉ cần một lượng nhỏ cũng có thể gây chết người. Khi uống kali xyanua, chất này sẽ thẩm thấu nhanh vào máu và tác động lên hệ thần kinh. Điều này có thể dẫn đến tử vong do suy hô hấp hoặc ngừng tim. Vì vậy, uống kali xyanua là một hành động cực kỳ nguy hiểm và có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
Xyanua đã được sử dụng như một chất độc từ thời cổ đại và đặc biệt là axit hydrocyanic đã được Đức quốc xã sử dụng trong các vụ hành quyết hàng loạt trong thời kỳ Holocaust.
Trong thời bình, nhiều trường hợp đầu độc bằng xyanua đã cảnh báo về việc kiểm soát phân phối và sử dụng chất này trong cuộc sống, cũng như việc tăng cường kiến thức cho người dân khi gặp người bị nhiễm xyanua.
Theo tôi được biết, trong năm 2020, có trên 10.000 trường hợp ngộ độc do kali xyanua được ghi nhận trên toàn thế giới. Tỷ lệ tử vong do tiếp xúc với chất này đạt mức cao, ước tính là 85%. Để đảm bảo an toàn khi làm việc với kali xyanua, các biện pháp bảo vệ cá nhân và quy trình an toàn là điều cần thiết để tránh nguy cơ tai nạn và tác động xấu đến sức khỏe của nhân viên và môi trường.
Các cách tiếp xúc gây nguy hiểm
Tiếp xúc với các nguồn chứa xyanua, kể cả với một lượng nhỏ nhưng trong thời gian dài, có thể gây nguy hiểm đến tính mạng. Một số trường hợp tiếp xúc phổ biến như:
- Bị phơi nhiễm khi hít thở không khí, uống nước, tiếp xúc với đất hoặc ăn thực phẩm chứa chất này.
- Khói thuốc lá là cách phổ biến nhất mà mọi người tiếp xúc với xyanua. Khói từ đám cháy hoặc cháy nhựa cũng chứa xyanua.
- Hít thở không khí gần nơi có chất thải nguy hại.
- Các người làm việc trong lĩnh vực sản xuất, khai thác mỏ, trồng trọt, kiểm soát dịch hại hoặc công nhân trong mỏ quặng thép hoặc sắt có nguy cơ nhiễm xyanua.
Cách xử lý và nhận biết
Kali xyanua là gì? Những muối như kali xyanua thường gây độc khi tiếp xúc với con người. Tuy nhiên, người bị nhiễm độc cũng không nhận biết mình bị độc xyanua hoặc người khác cũng khó nhận biết chất độc này nếu không biết về tính chất vật lý của nó. Dưới đây là ba giai đoạn với các chỉ dẫn rõ ràng để nhận ra một trường hợp bị nhiễm độc xyanua:
- Giai đoạn 1: Giai đoạn kích thích, người bị nhiễm độc có biểu hiện lo lắng, bồn chồn, kích động, thở nhanh và lúng túng.
- Giai đoạn 2: Đối tượng bị nhiễm độc bắt đầu co giật, khó thở, huyết áp thấp và khó thở, mặt mày tái xanh.
- Giai đoạn 3: Giai đoạn cuối cùng: cơ liên quan tăng cường và mất phản xạ hoàn toàn, tim ngừng đập, sự thiếu oxy trong máu và tử vong.
Nếu phát hiện bất kỳ biểu hiện nào trong ba giai đoạn trên, người đó nên được đưa đến trạm y tế gần nhất càng sớm càng tốt. Nếu để lâu, tỷ lệ tử vong trong vòng hai giờ là rất cao. Do đó, những người thường tiếp xúc với chất hóa học này cần chú ý các dấu hiệu ban đầu để nhận biết và xử lý chất độc sớm.
Ngoài ra, cũng có thể cấp cứu cho bệnh nhân bằng cách:
- Sử dụng các đồ uống giàu protein, đường glucozo như sữa để tráng đường miệng, thực quản, dạ dày và các vị trí tiếp xúc của xyanua. Điều này giúp chậm quá trình độc tố đồng thời bảo vệ tế bào bằng các liên kết hóa học tạo thành khi phản ứng với KCN.
- Cung cấp khí oxy để thở: tính chất độc tính của xyanua là làm tiêu hủy oxy và gây tắc nghẽn đường hô hấp, người bệnh không thể hấp thụ oxy từ bên ngoài qua hô hấp và gây tổn thương não. Do đó, cung cấp oxy thủ công có thể giúp làm chậm quá trình này. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu chất độc xyanua tiếp xúc với cơ thể qua đường tiếp xúc miệng, cần tránh sử dụng hô hấp nhân tạo vì người cấp cứu có thể tái nhiễm hoặc phơi mình với chất độc này.
- Sử dụng các hợp chất khác để cấp cứu nếu có, bao gồm các chất amyl nitrit, natri nitrit, xanh methylene và natri thiosunfat 25%
FAQ – Câu hỏi về Kali Xyanua là gì?
Kali xyanua là chất gì và có tác dụng như thế nào?
Kali xyanua là một hợp chất hóa học độc mạnh được sử dụng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp. Chất này có tác dụng chủ yếu làm chất oxy hóa và chất độc cho sinh vật. Nó cũng được sử dụng trong sản xuất sợi tổng hợp, chất tẩy rửa và trong một số loại thuốc diệt cỏ.
Kali xyanua có nguy hiểm không?
Đúng vậy, kali xyanua rất nguy hiểm với sức độ độc mạnh cao. Đây là một chất độc dạng rắn có thể gây tử vong nếu được tiếp xúc với da hoặc hít thở vào cơ thể con người. Vì vậy, cần chú ý sử dụng kali xyanua với cẩn thận và tuân thủ các biện pháp bảo vệ cá nhân khi làm việc với nó.
Làm thế nào để xử lý và lưu trữ an toàn kali xyanua?
Khi xử lý hoặc lưu trữ kali xyanua, bạn cần tuân thủ các biện pháp an toàn. Cần đảm bảo sử dụng các thiết bị bảo hộ như găng tay, kính bảo hộ và áo mở rộng. Kali xyanua cần được lưu trữ trong các bình chứa kín, khô ráo và xa tầm tay trẻ em. Đồng thời, cần hạn chế tiếp xúc trực tiếp với nước và các chất không tương thích khác để ngăn ngừa nguy cơ gây cháy, nổ hay ô nhiễm môi trường.
Chúng ta hãy chú trọng đến sự nguy hiểm của kali xyanua và nhận thức về tác động tiêu cực mà nó có thể gây ra đến sức khỏe và môi trường. Việc hiểu rõ về kali xyanua là gì và cách sử dụng an toàn của chất này sẽ giúp bảo vệ bản thân và những người xung quanh khỏi nguy cơ ngộ độc. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hoặc nhận xét nào về kali xyanua, hãy để lại bình luận dưới đây. Đồng thời, hãy chia sẻ bài viết này để tăng cường nhận thức và giúp đỡ mọi người xung quanh hiểu rõ hơn về kali xyanua và cách để làm việc an toàn với chất độc này. Cùng nhau, chúng ta có thể bảo vệ sức khỏe và môi trường tốt hơn!
Nguồn: https://hoccungthukhoa.vn
Danh mục: Giáo Dục
Leave a Reply