Gen Trội Là Gì? Những Yếu Tố Tác Động Đến Hiện Tượng Gen

Gen là một đơn vị di truyền vật lý chứa thông tin quan trọng cho sự hình thành và phát triển của một cá thể. Gen được chia thành hai loại là gen trội và gen lặn, trong đó gen trội có tính trạng biểu hiện mạnh hơn. Để hiểu rõ hơn về gen trội là gì, gen lặn là gì chúng ta hãy cùng hoccungthukhoa.vn tìm hiểu chi tiết về các vấn đề liên quan đến gen trội trong bài viết này nhé.

Định nghĩa gen là gì?

Gen là một đơn vị di truyền vật lý được tạo thành từ ADN và chịu trách nhiệm cho tính di truyền của một cá thể. Mỗi gen chứa thông tin di truyền cần thiết để mã hóa hoạt động của protein. Tuy nhiên, không phải tất cả các gen đều mã hóa protein. Có một số gen chỉ chịu trách nhiệm cho các chức năng khác, như điều chỉnh quá trình di truyền thông qua sự tương tác với các gen khác. Tổ hợp của tất cả các gen trong một cá thể tạo nên bộ gen, quyết định các đặc điểm di truyền như màu mắt, chiều cao, khả năng miễn dịch và nhiều tính chất khác của cá thể đó.

Bạn đang xem: Gen Trội Là Gì? Những Yếu Tố Tác Động Đến Hiện Tượng Gen

Gen được chia thành hai loại là gen lặn gen trội. Gen trội là loại gen mà chỉ cần có một bản sao duy nhất tồn tại trong cặp gen thì tính trạng do gen đó điều chỉnh sẽ được hiện thực. Nghĩa là gen trội sẽ ưu tiên xác định tính chất genotype và phenotype của một cá thể. Trong khi đó, gen lặn cần phải có cả hai bản sao mới có thể ảnh hưởng và chỉ khi bản sao lặn xuất hiện cả hai mới có thể biểu hiện tính trạng tương ứng.

Hệ gen của con người gồm khoảng 25.000 gen mã hóa protein có chức năng khác nhau. Các gen có kích thước khác nhau và phân bố trên các nhiễm sắc thể theo một trình tự nhất định. Ở con người, có 23 cặp nhiễm sắc thể khác nhau.

Mỗi cá thể có hai bản sao của mỗi gen, một từ cha và một từ mẹ. Hầu hết các gen ở con người giống nhau, chỉ có một phần nhỏ, ít hơn 1% gen là khác nhau giữa các cá thể. Một alen là một biến thể cụ thể của một gen hoặc một đoạn ADN.

Các loại gen trội:

1. Gen trội hoàn toàn:

Các alen bình thường trội hoàn toàn so với các alen đột biến, nghĩa là alen trội sẽ mã hóa protein hoạt động trong khi alen đột biến không tạo ra protein hoạt động. Alen trội hoàn toàn xuất hiện trong kiểu gen của cá thể dị hợp tử. Alen lặn không thể biểu hiện khi chỉ có một alen trội, và chỉ khi có cả hai alen trội mới có thể biểu hiện.

2. Gen trội không hoàn toàn:

Trong trường hợp này, một alen không thể át hoàn toàn ảnh hưởng của gen khác. Điều này có nghĩa là chỉ khi có cả hai alen của nó mới có thể biểu hiện kiểu hình.

3. Kiểu gen đồng hợp trội:

Trường hợp này xảy ra khi cả hai alen khác nhau trong một dị hợp tử cùng hiện diện và tạo ra sản phẩm có hoạt tính khác nhau trong tế bào. Các alen này được gọi là alen đồng trội. Ví dụ như nhóm máu AB trong hệ nhóm máu ABO, có hai alen là LM và LN.

Đặc điểm của gen trội:

Xem thêm : Silicone Là Gì? Sự Khác Biệt Giữa Silicone & Silicon

Gen trội là trường hợp dị hợp tử trong đó các alen có thể biểu hiện ra ngoài. Trên biểu đồ gen, gen trội được biểu hiện bằng chữ in hoa.

Vì gen trội có xuất hiện cả trong bố và mẹ, nên nó xuất hiện hai lần trong bộ gen của con và có khả năng phát triển thành kiểu hình.

Tuy nhiên, ở con người, di truyền diễn ra qua nhiễm sắc thể kép hoặc nhiều bội, nên thông tin di truyền được chia thành hai phần từ mẹ và từ bố. Nếu gen trội chỉ xuất hiện ở một trong cha hoặc mẹ, nó cũng có thể biểu hiện ở con cái. Một gen trội có thể được truyền và biểu hiện chỉ cần một trong cha hoặc mẹ thừa hưởng nó từ con của họ.

Ví dụ như màu mắt con người, nó phụ thuộc vào một số gen, mỗi gen lại có một số alen. Màu mắt của người phụ thuộc vào sự kết hợp của các alen. Màu mắt nâu có thể làm mất đi hoàn toàn màu mắt xanh vì gen có tính trạng trội cao hơn trong các alen của các nhiễm sắc thể khác nhau.

Những yếu tố tác động đến sự biểu hiện gen:

Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến sự biểu hiện gen, bao gồm:

1. Mức ngoại hiện và độ biểu hiện:

– Mức ngoại hiện: Là tần suất biểu hiện của gen trong tổng số người có gen đó. Một gen có mức ngoại hiện thấp có thể không được biểu hiện ra kiểu hình, dù là tính trạng trội hay lặn. Mức ngoại hiện có thể thay đổi theo từng cá thể và độ tuổi. Khi một alen bất thường không có mức ngoại hiện ở cha/mẹ nhưng lại được truyền sang con, nó có thể được biểu hiện. Trong trường hợp này, tính trạng có thể qua một thế hệ không xuất hiện. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp không biểu hiện do đánh giá chủ quan hoặc các đột biến nhỏ khó nhận ra.

– Độ biểu hiện: Là mức độ hiện diện của tính trạng được biểu hiện bởi một gen trên một cá thể. Nó có thể được phân loại theo phần trăm, chỉ khi một gen có độ biểu hiện là 50% mới có nửa đặc trưng xuất hiện hoặc mức độ giảm đi so với đầy đủ. Độ biểu hiện bị ảnh hưởng bởi yếu tố môi trường, tiếp xúc với chất độc, độ tuổi và gen khác, do đó người có cùng gen có thể có kiểu hình khác nhau.

2. Giới tính:

Một tính trạng chỉ xuất hiện trong một giới tính cụ thể được gọi là tính trạng chịu ảnh hưởng của giới tính. Sự di truyền phụ thuộc vào giới tính khác với sự di truyền trên nhiễm sắc thể X vì nó chịu ảnh hưởng của giới tính trong trường hợp đặc biệt. Ví dụ như bệnh hói đầu sớm chỉ xảy ra ở nam giới và ít khi xảy ra ở nữ giới, hoặc chỉ biểu hiện sau thời kỳ mãn kinh.

3. Dấu ấn gen:

Dấu ấn gen là sự khác biệt trong việc biểu hiện vật liệu di truyền phụ thuộc vào việc nó xuất phát từ cha hoặc mẹ. Hầu hết ở nhiễm sắc thể thông thường, các alen từ cha hoặc mẹ có cùng mức độ biểu hiện. Tuy nhiên, có một phần nhỏ dấu ấn gen khi gen có nguồn gốc từ bố hoặc mẹ. Ví dụ như gen IGF2 mã hóa insulin chỉ biểu hiện từ alen có nguồn gốc từ bố.

4. Hiện tượng đồng trội:

Xem thêm : Quang Phổ Vạch Phát Xạ: Khái Niệm, Đặc Điểm & Ứng Dụng

Các alen trội là những alen có thể quan sát được, kiểu hình dị hợp tử khác với kiểu hình đồng hợp tử của từng alen. Ví dụ, một người có một alen mã hóa nhóm máu A và một alen mã hóa nhóm máu B, nhóm máu của người đó sẽ là nhóm máu AB vì alen đồng trội quy định nhóm máu.

5. Sự bất hoạt của nhiễm sắc thể:

Ở nữ giới, chỉ một nhiễm sắc thể X hoạt động trong các tế bào, trừ tế bào trứng và những trường hợp bất thường. Việc nhiễm sắc thể X không hoạt động được xác định ngẫu nhiên trong mỗi tế bào ở giai đoạn đầu của bào thai. Có những trường hợp mà phần lớn các nhiễm sắc thể X không hoạt động chỉ đến từ cha hoặc mẹ, gọi là X bất hoạt phân bố lệch. Dù là cách nào, khi có sự bất hoạt trong một tế bào, tất cả các thế hệ kế tiếp của tế bào đó đều có cùng một nhiễm sắc thể X không hoạt động.

Đột biến gen trội:

Đột biến là sự biến đổi bất thường của vật liệu di truyền ở cấp độ phân tử hoặc tế bào dẫn đến sự biến đổi bất thường của tính trạng. Phần lớn các đột biến gen là các đột biến lặn có hại, tuy nhiên, cũng có các đột biến gen trội có lợi. Đột biến gen trội cung cấp nguyên liệu cho quá trình tiến hóa và chọn giống.

FAQ – Những câu hỏi thường gặp về Gen Trội Là Gì

1. Câu hỏi: Gen trội là gì? 

   Trả lời: Gen trội là loại gen mà chỉ cần có một bản sao duy nhất tồn tại trong cặp gen thì tính trạng do gen đó điều chỉnh sẽ được hiện thực. Nghĩa là gen trội sẽ ưu tiên xác định tính chất genotype và phenotype của một cá thể.

2. Câu hỏi: Gen trội và gen áp đảo khác nhau như thế nào? 

   Trả lời: Gen trội là gen mà chỉ cần có một bản sao duy nhất, tính trạng sẽ được thể hiện. Trong khi đó, gen áp đảo cần phải có cả hai bản sao để ảnh hưởng và một bản sao áp đảo sẽ ưu tiên xác định tính chất.

3. Câu hỏi: Tại sao gen trội quan trọng trong nghiên cứu di truyền học? 

   Trả lời: Gen trội quan trọng vì nó giúp ta hiểu được cách di truyền thông qua thế hệ. Việc nắm vững gen trội giúp chúng ta dự đoán và xác định những đặc tính quan trọng của các cá thể và thậm chí phân tích về nguyên nhân của một số bệnh di truyền.

Hãy chia sẻ ý kiến của bạn và cùng thảo luận về bài viết này! Một câu trả lời ngắn gọn và sáng suốt là yêu cầu, đó là chất lượng thông tin đã được dọn sẵn. Nhưng hãy để lại nhận xét của bạn về gen trội và chia sẻ bài viết này với mọi người để tạo ra một sự thảo luận sôi nổi về chủ đề này.

Hãy cùng chia sẻ ý kiến của bạn về gen trội là gì và tạo ra một sự thảo luận sôi nổi về chủ đề này! Hiểu về gen trội là một phần quan trọng trong việc nghiên cứu di truyền học, giúp chúng ta khám phá và hiểu rõ hơn về cách các đặc tính được di truyền qua thế hệ. Hãy để lại nhận xét của bạn và gửi cho hoccungthukhoa.vn câu chuyện hoặc ý kiến của bạn về gen trội là gì. Đồng thời, hãy chia sẻ bài viết này với mọi người để mọi người cùng tham gia vào cuộc thảo luận và tìm hiểu thêm về di truyền và gen học.

Nguồn: https://hoccungthukhoa.vn
Danh mục: Giáo Dục